Drgawki gorączkowe u dziecka to nie padaczka. Drgawki gorączkowe to napad drgawkowy występujący u dziecka w wieku 6 mies. – 5 lat, mający związek z gorączką powyżej 38°C, jeśli wykluczone jest zakażenie ośrodkowego układu nerwowego lub inne przyczyny napadu drgawkowego (np. uraz lub zatrucie). Drgawek gorączkowych nie powinno się rozpoznawać u dzieci, u których uprzednio występowały napady bezgorączkowe.
Drgawki gorączkowe zdarzają się u 1 na 25 dzieci, częściej u chłopców. Do czynników sprzyjających wystąpieniu drgawek gorączkowych należą:
- rodzinne występowanie drgawek,
- młody wiek dziecka w czasie pierwszego napadu drgawkowego,
- ujawnienie się drgawek bezpośrednio po wystąpieniu gorączki,
- bardzo częste choroby przebiegające z gorączką podczas pierwszego roku od napadu drgawkowego
Lekarze rozróżniają drgawki gorączkowe proste i drgawki gorączkowe złożone.
Drgawki gorączkowe proste występują jednorazowo zazwyczaj w ciągu pierwszego dnia wysokiej gorączki, trwają krócej niż 15 min. Dziecko traci przytomność, pręży się i sztywnieje, na moment przestaje oddychać, pojawiają się uogólnione drgawki całego ciała, czasem może pojawić się ślinotok lub „wywrócenie” gałek ocznych.
Postępowanie w czasie napadu drgawek gorączkowych
- Zachowaj spokój.
- Jeśli dziecko miało coś w buzi w chwili wystąpienia napadu – wygarnij palcem wszystko z ust dziecka.
- Połóż dziecko na łóżku, w miarę możliwości na boku i tak aby głowa była poniżej tułowia i ślina mogła swobodnie wypływać z ust.
- Nie podawaj dziecku leków, ani niczego do picia w czasie napadu.
- Nie ograniczaj na siłę trzepotania rączek i nóżek.
- Nie wkładaj nic do ust mimo szczękościsku.
Napad zwykle mija samoistnie po upływie 1-5 minut i nie powtarza się. Jeśli jest to pierwszy napad drgawkowy u dziecka lub trwa dłużej niż 5 minut – wezwij pogotowie. Jeśli napad drgawek gorączkowych wystąpił już w poprzedniej chorobie gorączkowej – postępuj zgodnie z zaleceniami lekarza.
Mimo iż napad drgawek gorączkowych prostych wygląda dramatycznie i wywołuje przerażenie u rodziców, lekarz po przybyciu do domu rzadko decyduje o zabraniu dziecka do szpitala. Konieczne jest to jedynie w przypadku podejrzenia zapalenia opon mózgowych lub złego stanu dziecka po ustąpieniu napadu. Zwykle dziecko pozostaje w domu, a zalecenia obejmują walkę z gorączką , chłodzenie (także kąpielą), czasem podanie leków przeciwdrgawkowych (np. czopek lub wlewka z diazepamu) .
Drgawki gorączkowe złożone, mimo iż często wyglądają mniej groźnie niż drgawki proste, mogą być związane z rozpoznaniem padaczki w przyszłości. Drgawki gorączkowe złożone mają charakter ogniskowy, czyli wyładowania elektryczne występują w jednym, chorym ognisku w mózgu, które uaktywnia się pod wpływem wyższej temperatury – drga np. tylko jedna kończyna (ręka lub noga) lub jedna połowa ciała. Drgawki mogą trwać dłużej niż 15 minut i nawracać wielokrotnie w czasie jednej choroby. Drgawki złożone stanowią 2% wszystkich przypadków drgawek gorączkowych.
Postępowanie w czasie napadu drgawek złożonych jest takie same, jak w drgawkach gorączkowych prostych. Większość dzieci po napadzie drgawek gorączkowych złożonych należy hospitalizować. W szpitalu pobierana jest krew na oznaczenie poziomu elektrolitów Na, K, Ca, Mg), glukozy, mocznika, amoniaku, a także innych markerów biochemicznych. Zwykle wykonywane jest nakłucie lędźwiowe i pobierany do badania płyn mózgowo-rdzeniowy. W ciągu pierwszych 24-48 godzin wykonywany jest także zapis EEG po napadzie drgawkowym – ma on na celu różnicowanie z drgawkami gorączkowymi prostymi; w napadzie drgawek gorączkowych złożonych będzie on wykazywał asymetrię oraz zmiany zlokalizowane. Warto podkreślić, że badanie EEG nie ma natomiast wartości prognostycznej (czy padaczka kiedyś wystąpi czy nie); Drgawki gorączkowe złożone mogą być – ale nie muszą – prognostą wystąpienia w przyszłości napadów padaczkowych.
Jak zapobiegać nawrotom drgawek gorączkowych ?
- Chronić dziecko przed zakażeniami.
- Prawidłowo leczyć infekcje oraz inne stany związane z podwyższeniem temperatury np. gorączkę po szczepieniu, udar cieplny.
- W czasie podwyższonej temperatury wcześnie stosować leki przeciwgorączkowe (np. czopek z paracetamolu) , fizycznie obniżać ciepłotę ciała (np. przez powolne pojenie zimnymi napojami i chłodzenie okładami lub kąpielą).
- Ustalić z lekarzem postępowanie na wypadek nie ustępowania wysokiej temperatury np. podawanie dziecku czopka lub wlewki z diazepamu przez okres 24-48 godzin.
Podkreślić jednak należy, że postępowanie takie nie stanowi niezawodnego sposobu zapobiegania drgawkom nawrotowym. Ryzyko nawrotu drgawek gorączkowych wynosi 30-40%.
Prowadzone są badania nad odległymi skutkami drgawek gorączkowych – wydaje się, że nie mają one wpływu na dalszy rozwój intelektualny i fizyczny dzieci, z wyjątkiem 1-2% dzieci, które doświadczyły drgawek gorączkowych złożonych i u których ujawniło się w ten sposób ognisko padaczkowe. Tutaj brak jeszcze definitywnych podsumowań obserwacji.
Na podst.
Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne u dzieci z drgawkami gorączkowymi Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neurologów Dziecięcych 2008
National Institute pf Neurological Disorders and Stroke „Febrile Seizures Fact Sheet,” NIH Publication No. 06-3930 Nov 2010